Το δίκαιο είναι ένα σύνολο κανόνων που επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή μας. Οι νόμοι καθορίζουν τον τρόπο που ζουν και συμπεριφέρονται οι άνθρωποι από τη γέννηση έως τον θάνατό τους. Στις περισσότερες κοινωνίες οι νόμοι ρυθμίζουν τον τρόπο που εργαζόμαστε, τον τρόπο που ξεκουραζόμαστε, ακόμη και τις προσωπικές σχέσεις που δημιουργούμε. Το δίκαιο εξελίσσεται διαρκώς, και καθώς οι κοινωνίες μας γίνονται ολοένα πιο περίπλοκες, το ίδιο συμβαίνει και με το δίκαιο. Έτσι, υπάρχουν πολλά διαφορετικά νομοθετήματα (νόμοι) που ρυθμίζουν τις επιμέρους πλευρές της ζωής μας. Ενδεικτικά, η απασχόληση εργαζομένων σε μια εταιρεία διέπεται από διάφορους νόμους: νόμους που ρυθμίζουν τις συνθήκες εργασίας (π.χ. ορίζουν τα ελάχιστα πρότυπα υγείας και ασφάλειας), νόμους που ρυθμίζουν την απόλυση των εργαζομένων, νόμους που ρυθμίζουν τις σχέσεις των εργαζομένων (νόμος ίσης μεταχείρισης εργαζομένων). Υπό αυτήν την οπτική, το εργατικό δίκαιο αφορά τις εργασιακές σχέσεις και τα εργασιακά περιβάλλοντα. Καθορίζει τα ελάχιστα πρότυπα που θα πρέπει να εφαρμόζονται για τους μισθούς και την ασφάλεια στην εργασία. Το ποινικό δίκαιο απαγορεύει ορισμένες αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως την κατανάλωση αλκοόλ και τα αδικήματα κατά ατόμων ή περιουσιών. Το οικογενειακό δίκαιο ορίζει τους νόμους που διέπουν τις περιουσιακές μεταβολές και τα ενδοοικογενειακά ζητήματα.
Όλοι οι νόμοι είναι κανόνες, αλλά όλοι οι κανόνες δεν είναι νόμοι. Οι νόμοι είναι κανόνες εκτελεστοί μέσω των δικαστηρίων. Ένας νόμος είναι ένας κανόνας που έχει θεσπιστεί από κάποια νομοθετική αρχή (π.χ. από το κοινοβούλιο), ο οποίος κατά βάση είναι δεσμευτικός για όλους όσοι εμπίπτουν στην εκάστοτε δικαιοδοσία. Οι νόμοι ρυθμίζουν τη σχέση μεταξύ κράτους και πολιτών, όπως επίσης και τη σχέση των πολιτών μεταξύ τους. Επομένως, οι νόμοι μάς λένε:
τι πρέπει να κάνουμε (τις υποχρεώσεις μας)
τι επιτρέπεται να κάνουμε (τα δικαιώματά μας)
τι δεν πρέπει να κάνουμε (τις υποχρεώσεις μας)
Ωστόσο, υπάρχουν και πολλοί κανόνες που μας λένε τι πρέπει να κάνουμε, όπως είναι π.χ. οι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς σύμφωνα με τους οποίους πρέπει να φερόμαστε ευγενικά στους γείτονές μας. Η διαφορά ανάμεσα στους νόμους και τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς είναι πως οι τελευταίοι αποτελούν απλώς κοινωνικά επιβεβλημένες νόρμες που δεν επιφέρουν συνέπειες για όποιον επιλέξει να μην τις ακολουθήσει, εκτός ίσως από την περιθωριοποίηση του ατόμου που επιλέγει να μη συμμορφώνεται με αυτό που η κοινωνία ορίζει ως σωστή συμπεριφορά. Οι κανόνες που ισχύουν στα παιχνίδια και τα αθλήματα είναι απίθανο να αποτελέσουν νόμους. Ομοίως, οι κοινωνικές νόρμες που θέλουν π.χ. να μη μιλάμε με γεμάτο στόμα ή να μη μιλάμε άσχημα για τους νεκρούς είναι απίθανο να αποτελέσουν νόμους, καθώς δεν είναι εκτελεστές στα δικαστήρια. Οι μη νομικώς δεσμευτικοί κανόνες εκφράζουν απλώς αυτό που η εκάστοτε κοινωνία ορίζει ως αποδεκτή, φυσιολογική και σωστή συμπεριφορά.
Το δίκαιο είναι ένα σύνολο κανόνων που επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή μας. Οι νόμοι καθορίζουν τον τρόπο που ζουν και συμπεριφέρονται οι άνθρωποι από τη γέννηση έως τον θάνατό τους. Στις περισσότερες κοινωνίες οι νόμοι ρυθμίζουν τον τρόπο που εργαζόμαστε, τον τρόπο που ξεκουραζόμαστε, ακόμη και τις προσωπικές σχέσεις που δημιουργούμε. Το δίκαιο εξελίσσεται διαρκώς, και καθώς οι κοινωνίες μας γίνονται ολοένα πιο περίπλοκες, το ίδιο συμβαίνει και με το δίκαιο. Έτσι, υπάρχουν πολλά διαφορετικά νομοθετήματα (νόμοι) που ρυθμίζουν τις επιμέρους πλευρές της ζωής μας. Ενδεικτικά, η απασχόληση εργαζομένων σε μια εταιρεία διέπεται από διάφορους νόμους: νόμους που ρυθμίζουν τις συνθήκες εργασίας (π.χ. ορίζουν τα ελάχιστα πρότυπα υγείας και ασφάλειας), νόμους που ρυθμίζουν την απόλυση των εργαζομένων, νόμους που ρυθμίζουν τις σχέσεις των εργαζομένων (νόμος ίσης μεταχείρισης εργαζομένων). Υπό αυτήν την οπτική, το εργατικό δίκαιο αφορά τις εργασιακές σχέσεις και τα εργασιακά περιβάλλοντα. Καθορίζει τα ελάχιστα πρότυπα που θα πρέπει να εφαρμόζονται για τους μισθούς και την ασφάλεια στην εργασία. Το ποινικό δίκαιο απαγορεύει ορισμένες αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως την κατανάλωση αλκοόλ και τα αδικήματα κατά ατόμων ή περιουσιών. Το οικογενειακό δίκαιο ορίζει τους νόμους που διέπουν τις περιουσιακές μεταβολές και τα ενδοοικογενειακά ζητήματα.
Όλοι οι νόμοι είναι κανόνες, αλλά όλοι οι κανόνες δεν είναι νόμοι. Οι νόμοι είναι κανόνες εκτελεστοί μέσω των δικαστηρίων. Ένας νόμος είναι ένας κανόνας που έχει θεσπιστεί από κάποια νομοθετική αρχή (π.χ. από το κοινοβούλιο), ο οποίος κατά βάση είναι δεσμευτικός για όλους όσοι εμπίπτουν στην εκάστοτε δικαιοδοσία. Οι νόμοι ρυθμίζουν τη σχέση μεταξύ κράτους και πολιτών, όπως επίσης και τη σχέση των πολιτών μεταξύ τους. Επομένως, οι νόμοι μάς λένε:
Ωστόσο, υπάρχουν και πολλοί κανόνες που μας λένε τι πρέπει να κάνουμε, όπως είναι π.χ. οι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς σύμφωνα με τους οποίους πρέπει να φερόμαστε ευγενικά στους γείτονές μας. Η διαφορά ανάμεσα στους νόμους και τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς είναι πως οι τελευταίοι αποτελούν απλώς κοινωνικά επιβεβλημένες νόρμες που δεν επιφέρουν συνέπειες για όποιον επιλέξει να μην τις ακολουθήσει, εκτός ίσως από την περιθωριοποίηση του ατόμου που επιλέγει να μη συμμορφώνεται με αυτό που η κοινωνία ορίζει ως σωστή συμπεριφορά. Οι κανόνες που ισχύουν στα παιχνίδια και τα αθλήματα είναι απίθανο να αποτελέσουν νόμους. Ομοίως, οι κοινωνικές νόρμες που θέλουν π.χ. να μη μιλάμε με γεμάτο στόμα ή να μη μιλάμε άσχημα για τους νεκρούς είναι απίθανο να αποτελέσουν νόμους, καθώς δεν είναι εκτελεστές στα δικαστήρια. Οι μη νομικώς δεσμευτικοί κανόνες εκφράζουν απλώς αυτό που η εκάστοτε κοινωνία ορίζει ως αποδεκτή, φυσιολογική και σωστή συμπεριφορά.
Attachments1
-
Add a note