Όπως αναφέρθηκε, υπάρχουν επιμέρους νόμοι που διαμορφώνουν το νομικό σύστημα. Για να απλοποιηθεί η χρήση αυτών των νόμων από τα δικαστήρια και τους πολίτες, η νομική θεωρία τείνει να ταξινομεί το δίκαιο σε κατηγορίες. Αυτές οι κατηγορίες περιλαμβάνουν τα εξής:
Δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο. Οι βασικές διαφορές μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα από την pediaa:
Δημόσιο δίκαιο. Το δημόσιο δίκαιο διέπει τη σχέση μεταξύ κράτους και πολιτών. Πρόκειται για μια κατηγορία δικαίου που περιλαμβάνει αρκετές υποδιαιρέσεις, όπως οι εξής:
Το συνταγματικό δίκαιο: ασχολείται με τον συνταγματικό μηχανισμό της εκάστοτε χώρας. Ρυθμίζει τη λειτουργία των τριών βασικών πυλώνων της διακυβέρνησης, δηλ. τη νομοθετική, τη δικαστική και την εκτελεστική εξουσία, και προβλέπει έναν χάρτη δικαιωμάτων για τον λαό.
Το διοικητικό δίκαιο: διέπει τις λειτουργίες της κυβέρνησης και τον ρόλο που έχει η κυβέρνηση για τους πολίτες. Πρόκειται για μια κατηγορία δικαίου που ρυθμίζει θέματα όπως η παροχή συντάξεων, η εισοδηματική στήριξη, τα επιδόματα τέκνων, η έκδοση αδειών κτλ.
Το ποινικό δίκαιο: αφορά την τιμωρία των παραβατών. Ορισμένα παραπτώματα αποτελούν σοβαρή απειλή για την τάξη σε επίπεδο κοινωνίας, και θεωρούνται παραβάσεις/εγκλήματα κατά της κοινωνίας. Το ποινικό δίκαιο καθιστά τα εν λόγω παραπτώματα αδικήματα τιμωρητέα από το κράτος. Επίσης, το ποινικό δίκαιο ρυθμίζει την εξουσία του κράτους όσον αφορά τον εντοπισμό, τη δίωξη και την τιμωρία των παραβατών.
Ιδιωτικό δίκαιο. Το ιδιωτικό δίκαιο ρυθμίζει τη σχέση μεταξύ των ατόμων και ορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ανάμεσά τους. Σε αυτήν την κατηγορία δικαίου δεν υπάρχει εμπλοκή του κράτους, πέρα από την εξασφάλιση μιας πολιτισμένης μεθόδου επίλυσης τυχόν διαφορών. Άρα, σε αυτές τις περιπτώσεις έγκειται στο εκάστοτε άτομο να εκκινήσει νομικές διαδικασίες εναντίον κάποιου άλλου ατόμου (π.χ. εάν ο γείτονάς σας βάζει μουσική πολύ δυνατά, το κράτος δεν πρόκειται να επέμβει εάν εσείς δεν προσφύγετε νομικώς εναντίον του γείτονά σας). Ομοίως, το ιδιωτικό δίκαιο (ή αλλιώς αστικό δίκαιο) περιλαμβάνει επιμέρους νομοθετήματα που κατηγοριοποιούνται καλύτερα βάσει του αντικειμένου στο οποίο αναφέρονται. Ενδεικτικά, το ιδιωτικό δίκαιο περιλαμβάνει:
Το οικογενειακό δίκαιο: διέπει οικογενειακά θέματα, όπως είναι οι γάμοι, τα διαζύγια, οι περιουσιακές σχέσεις ή τα ζητήματα κηδεμονίας και στήριξης των τέκνων.
Το δίκαιο των συμβάσεων: καλύπτει τη διαμόρφωση, τη λειτουργία, την αθέτηση και τον τερματισμό των συμβάσεων. Για παράδειγμα, ρυθμίζει τα συμφωνητικά μίσθωσης, τις συμβάσεις αγοράς αγαθών κτλ. Επομένως, εάν θέλετε να αγοράσετε ένα αυτοκίνητο, πρέπει να ακολουθήσετε τις διατάξεις του δικαίου των συμβάσεων για να είστε βέβαιος/η ότι έχετε αποκτήσει νομίμως την κυριότητα του οχήματος.
Το δίκαιο περί αδικοπραξιών: ρυθμίζει τα αστικά αδικήματα. Για παράδειγμα, εάν μπείτε σε ένα σούπερ-μάρκετ και πέσετε λόγω του ολισθηρού δαπέδου (για το οποίο δεν υπήρχε κατάλληλη σήμανση), έχετε το δικαίωμα να εγείρετε αξίωση κατά του ιδιοκτήτη του σούπερ-μάρκετ βάσει του δικαίου περί αδικοπραξιών.
Το δίκαιο περί εγγείου ιδιοκτησίας: ρυθμίζει ζητήματα κυριότητας ακίνητης περιουσίας.
Το δίκαιο των επιχειρήσεων κτλ.
Ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο. Το δικονομικό δίκαιο ορίζει τη διαδικασία που ακολουθείται από τα δικαστήρια και άλλους φορείς δικαιοσύνης. Απαντάει σε ερωτήματα που αφορούν το είδος της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθήσει ένα δικαστήριο για την αποκατάσταση μιας αδικοπραξίας (π.χ. να προχωρήσει σε ακρόαση μαρτύρων; να κάνει δεκτά ως αποδεικτικά στοιχεία έγγραφα που έχουν αποκτηθεί παρανόμως; ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο για κάθε υπόθεση; κτλ.), αλλά και στο εάν η διαδικασία που ακολουθήθηκε υπήρξε νόμιμη και δίκαιη. Από την άλλη πλευρά, το ουσιαστικό δίκαιο περιγράφει και καθορίζει τα νόμιμα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας. Εστιάζει στο τι μπορούμε ή δεν μπορούμε να κάνουμε, και όχι στη διαδικασία. Υπό αυτήν την έννοια, το οικογενειακό δίκαιο, το δίκαιο περί αδικοπραξιών και το δίκαιο περί εγγείου ιδιοκτησίας εμπίπτουν στο ουσιαστικό δίκαιο.
Όπως αναφέρθηκε, υπάρχουν επιμέρους νόμοι που διαμορφώνουν το νομικό σύστημα. Για να απλοποιηθεί η χρήση αυτών των νόμων από τα δικαστήρια και τους πολίτες, η νομική θεωρία τείνει να ταξινομεί το δίκαιο σε κατηγορίες. Αυτές οι κατηγορίες περιλαμβάνουν τα εξής:
Δημόσιο δίκαιο. Το δημόσιο δίκαιο διέπει τη σχέση μεταξύ κράτους και πολιτών. Πρόκειται για μια κατηγορία δικαίου που περιλαμβάνει αρκετές υποδιαιρέσεις, όπως οι εξής:
Το συνταγματικό δίκαιο: ασχολείται με τον συνταγματικό μηχανισμό της εκάστοτε χώρας. Ρυθμίζει τη λειτουργία των τριών βασικών πυλώνων της διακυβέρνησης, δηλ. τη νομοθετική, τη δικαστική και την εκτελεστική εξουσία, και προβλέπει έναν χάρτη δικαιωμάτων για τον λαό.
Το διοικητικό δίκαιο: διέπει τις λειτουργίες της κυβέρνησης και τον ρόλο που έχει η κυβέρνηση για τους πολίτες. Πρόκειται για μια κατηγορία δικαίου που ρυθμίζει θέματα όπως η παροχή συντάξεων, η εισοδηματική στήριξη, τα επιδόματα τέκνων, η έκδοση αδειών κτλ.
Το ποινικό δίκαιο: αφορά την τιμωρία των παραβατών. Ορισμένα παραπτώματα αποτελούν σοβαρή απειλή για την τάξη σε επίπεδο κοινωνίας, και θεωρούνται παραβάσεις/εγκλήματα κατά της κοινωνίας. Το ποινικό δίκαιο καθιστά τα εν λόγω παραπτώματα αδικήματα τιμωρητέα από το κράτος. Επίσης, το ποινικό δίκαιο ρυθμίζει την εξουσία του κράτους όσον αφορά τον εντοπισμό, τη δίωξη και την τιμωρία των παραβατών.
Ιδιωτικό δίκαιο. Το ιδιωτικό δίκαιο ρυθμίζει τη σχέση μεταξύ των ατόμων και ορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ανάμεσά τους. Σε αυτήν την κατηγορία δικαίου δεν υπάρχει εμπλοκή του κράτους, πέρα από την εξασφάλιση μιας πολιτισμένης μεθόδου επίλυσης τυχόν διαφορών. Άρα, σε αυτές τις περιπτώσεις έγκειται στο εκάστοτε άτομο να εκκινήσει νομικές διαδικασίες εναντίον κάποιου άλλου ατόμου (π.χ. εάν ο γείτονάς σας βάζει μουσική πολύ δυνατά, το κράτος δεν πρόκειται να επέμβει εάν εσείς δεν προσφύγετε νομικώς εναντίον του γείτονά σας). Ομοίως, το ιδιωτικό δίκαιο (ή αλλιώς αστικό δίκαιο) περιλαμβάνει επιμέρους νομοθετήματα που κατηγοριοποιούνται καλύτερα βάσει του αντικειμένου στο οποίο αναφέρονται. Ενδεικτικά, το ιδιωτικό δίκαιο περιλαμβάνει:
Το οικογενειακό δίκαιο: διέπει οικογενειακά θέματα, όπως είναι οι γάμοι, τα διαζύγια, οι περιουσιακές σχέσεις ή τα ζητήματα κηδεμονίας και στήριξης των τέκνων.
Το δίκαιο των συμβάσεων: καλύπτει τη διαμόρφωση, τη λειτουργία, την αθέτηση και τον τερματισμό των συμβάσεων. Για παράδειγμα, ρυθμίζει τα συμφωνητικά μίσθωσης, τις συμβάσεις αγοράς αγαθών κτλ. Επομένως, εάν θέλετε να αγοράσετε ένα αυτοκίνητο, πρέπει να ακολουθήσετε τις διατάξεις του δικαίου των συμβάσεων για να είστε βέβαιος/η ότι έχετε αποκτήσει νομίμως την κυριότητα του οχήματος.
Το δίκαιο περί αδικοπραξιών: ρυθμίζει τα αστικά αδικήματα. Για παράδειγμα, εάν μπείτε σε ένα σούπερ-μάρκετ και πέσετε λόγω του ολισθηρού δαπέδου (για το οποίο δεν υπήρχε κατάλληλη σήμανση), έχετε το δικαίωμα να εγείρετε αξίωση κατά του ιδιοκτήτη του σούπερ-μάρκετ βάσει του δικαίου περί αδικοπραξιών.
Το δίκαιο περί εγγείου ιδιοκτησίας: ρυθμίζει ζητήματα κυριότητας ακίνητης περιουσίας.
Το δίκαιο των επιχειρήσεων κτλ.
Ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο. Το δικονομικό δίκαιο ορίζει τη διαδικασία που ακολουθείται από τα δικαστήρια και άλλους φορείς δικαιοσύνης. Απαντάει σε ερωτήματα που αφορούν το είδος της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθήσει ένα δικαστήριο για την αποκατάσταση μιας αδικοπραξίας (π.χ. να προχωρήσει σε ακρόαση μαρτύρων; να κάνει δεκτά ως αποδεικτικά στοιχεία έγγραφα που έχουν αποκτηθεί παρανόμως; ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο για κάθε υπόθεση; κτλ.), αλλά και στο εάν η διαδικασία που ακολουθήθηκε υπήρξε νόμιμη και δίκαιη. Από την άλλη πλευρά, το ουσιαστικό δίκαιο περιγράφει και καθορίζει τα νόμιμα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας. Εστιάζει στο τι μπορούμε ή δεν μπορούμε να κάνουμε, και όχι στη διαδικασία. Υπό αυτήν την έννοια, το οικογενειακό δίκαιο, το δίκαιο περί αδικοπραξιών και το δίκαιο περί εγγείου ιδιοκτησίας εμπίπτουν στο ουσιαστικό δίκαιο.
-
Add a note